مانگی شه‌وی چوارده‌ ڕوونكردنه‌وه‌ی ( قصیدة البردة ) - عبدالله هه‌رته‌لی

ئیمامی بوسیری ناوی تەواوی محمد سعید حماد محسن عبداللە سەنھاجی بوسیرییە، ھۆزەکەی سەنھاجییە کە قەبیلەیەکی گەورەی ئەنازیغییە و لە باکوری ئەفریقیا بڵاوبوونەتەوە. لە سەرەتای شەوالی ٦٠٨ی کۆچی و ٧ی مارسی ١٢١٣ی زایینی لە شارۆچکەی بوسیر لە میسر ھاتۆتە دونیاوە.

ھەر لە منداڵییەوە دەستی بە خوێندن کردووە و ھەموو قورئانی لەبەرکردووە، بەخزمەت زۆرێک لە زانایانی سەردەمی خۆی گەیشتووە، دواتریش زۆرێک لە زانایان بوونەتە قوتابی ئەو وەک:

ئەبو حەیانی ئەندەلووسی دانەری تەفسیری بحر المحيط
ابن سيد الناسخاوەنی عيون الاثر
فتح الدن الاشبيلي
عزالدين بن جماعة کە یەکێکە لە ئیمامەکانی مەزھەبی شافیعی

بوسیری زۆر بایەخی بە ژیاننامەی خۆشەویست داوە و لە وردەکارییەکانیدا قووڵبۆتەوە بەرھەمی مەدرئیحەکامی بریتییە لە سێ بائییەکان:

یەکەمیان: وافاكَ بالذنب العظيم المذنبُ # خجلا يُعنفُ نفسَه ويُؤنِّـبُ

دووەمیان:

بمدح المصطفى تحيا القلوبُ # وتُغتفرُ الخـطايا والذنوبُ

سەرەتای سێھەمیان:

أزمعوا البين وشدوا الركابا # فاطلب الصبر وخلِّ العتابا
ھەوەھا قەسیدەیەکیتریشی ھەیە کە حائیەی پێ دەڵێن:

يا من خـزائن مـلكـه مملوءة # كرمًا وبابُ عطائه مفتـوح

ندعوك عن فقر إلـيـك وحاجة # ومجال فضلك للعباد فسـيح

فاصفحْ عن العبد المسيء تكرُّمًا # إن الكريم عن المسيء صفوح

وە قەسیدەیەکی دالیشی ھەیە:

إلهي على كل الأمور لك الحمد # فـليس لما أوليتَ من نعمٍ حـدُّ

لك الأمر من قبل الزمان وبعد # هوما لك قبل كالزمــان ولا بعدُ

وحكمُك ماضٍ في الخـلائق نافذ # إذا شئتَ أمرًا ليس من كونه بُدُّ

قەسیدەی بوردییە:
"الكواكب الدرية في مدح خير البرية"، کە بە بوردەی شەریفە ناسراوە لە ١٦٠ دێڕە شیعر پێکھاتووە:

أَمِـنْ تذكّر جيـرانٍ بذي سلم # مزجتَ دمـعًا جرى من مقلـة بدم

أم هبت الريحُ من تلقاء كاظمةٍ # وأومـضَ البرقُ في الظلماء من إِضَـم

فما لعينيك إن قلت اكففا همتا # وما لقلبك إن قلت استفق يهم

وە بەناوبانگترین بەیتیشی ئەمەیە:

مولاي صل وسلم دائما أبدا # على حبيبك خير الخلق كلهم

ئەم قەسیدەیە بۆتە جێئیلھامی چەندین شاعیر، سێ چوار شاعیر ھەر بەشیعر کردوویانەتە کوردی...

مەحوی لە دیوانەکەیا ئاماژەی پێداوە و دەڵێ:

ئەلا ئەی فەخری عالەم! رحمة للعالمين ی تۆ # لە دەرحەق ناکەس و کەس ڕەحم و لوتفی ئێوە یەکسانە

بدە ئیزن ئەم قەسیدەی کوردییەش بێتە مەقامی عەرز # ئەگەر چی وەک شوعوورم شیعرەکانیشم پەرێشانە

موکەڕڕەڕ بوو قەسیدەی بوردە نەشئەی عالەمی پڕکرد # بفەرموو بەم قەسیدەی کوردە نۆبەی نەشئەپێوانە

ئەگەر بوردە، ئەگەر کوردە، ئەگەر سافە ئەگەر دوردە # قوبوولی تۆ کە بوو لە بڕێزی نەشئەی ڕەوح و ڕەیحانە

رەخنەیەکی زۆریشی لێگیراوە، ئەحمەد شەوقی قەسیدەی نەھجولبودەی دانەوە و وتوویە:

ريم على القاع بين البانِ والعلمِ # أحلَ سفكَ دمي في الأشهر الحرمِ

ترك البوصيري عددًا كبيرًا من القصائد والأشعار ضمّها ديوانه الشعري الذي حققه "محمد سيد كيلاني"، وطُبع بالقاهرة سنة (1374 هـ= 1955 م)،

وقصيدته الشهيرة البردة "الكواكب الدرية في مدح خير البرية"،

والقصيدة "المضرية في مدح خير البرية"،

والقصيدة "الخمرية"،

وقصيدة "ذخر المعاد"،

ولامية في الرد على اليهود والنصارى بعنوان: "المخرج والمردود على النصارى واليهود"، وقد نشرها الشيخ "أحمد فهمي محمد" بالقاهرة سنة (1372 هـ= 1953 م)،

وله أيضا "تهذيب الألفاظ العامية"، وقد طبع كذلك 

لە تەمەنی ٨٧ساڵی لە ٦٩٤ی کۆچی کۆچی دوایی کردووە

بارك الله فيكم
وجزاكم الله خيرا
واحسن الله اليكم
واعانكم الله ويسر امركم
كان الله لكم وكثر من امثالكم
ادام الله بقائكم علي الخير